دانستن انواع بیحسیهای اپیدورال، نحوه تزریق آنها و مزایا و خطرات هر یک در تصمیمگیری بهتر برای استفاده از این ماده در طی زایمان به شما کمک خواهد کرد.
بی حسی اپیدورال چیست؟
بیحسی اپیدورال نوعی بیحسی موضعی برای کاهش درد (بیدردی و نه بیهوشی) در منطقه خاصی از بدن است که به کاهش حس درد میانجامد. در این نوع بیحسی ایمپالسهایی که از بخش پایینی کمر میآیند بلوکه شده که به کاهش حس در نیمتنه پایین بدن میانجامد.
داروهای اپیدورال دستهای از بیحسیها موضعی مانند بوپیواکائین، کلروپروکائین و لیدوکائین هستند و به منظور کاهش دوز بیحسی موضعی معمولا در ترکیب با مخدرهایی مانند فنتانیل و سوفنتانیل بکار برده میشوند. در این حالت کاهش درد با کمترین عارضه ایجاد میشود.
به منظور افزایش مدت اثر داروهای اپیدورال و ثابت نگه داشتن فشار خون مادر، این داروها در ترکیب با اپینفرین، فنتانیل، مورفین و کلونیدین استفاده میشوند.
بی حسی اپیدورال چگونه انجام می شود؟
قبل از آغاز زایمان مایعات داخل وریدی (IV) معمولا در حد 1 تا 2 لیتر دریافت میشود. سپس متخصص بیهوشی، زنان و زایمان یا تکنسین بیهوشی داروی اپیدورال را تزریق میکند. در این روند از شما خواسته میشود که وقتی به پهلوی چپ یا در حالت نشسته هستید، کمرتان را خم کنید و ثابت بمانید. این حالت در پیشگیری از ایجاد مشکلات و افزایش اثر اپیدورال بسیار مهم است.
با یک محلول ضدعفونیکننده محل تزریق ضدعفونی شده و بخش کوچکی از کمر با بیحسی موضعی بیحس میشود. سپس از طریق یک سوزن، یک لوله به ناحیه اپیدورال وارد شده و سوزن خارج میشود. دارو از طریق لوله به صورت دورهای یا مداوم تزریق میشود. لوله به کمر چسب زده میشود تا از ناحیه اپیدورال خارج نشود.
انواع بی حسی اپیدورال
امروزه از دو نوع اپیدورال استفاده میشود که در دوز و ترکیبات تفاوت دارند:
اپیدورال معمولی
پس از قرار دادن لوله در ناحیه اپیدورال ترکیبی از بیحسی و مخدر توسط یک پمپ یا با تزریقهای دورهای در فضای اپیدورال وارد میشود. مخدری مانند فنتانیل یا مورفین برای جایگزینی با دوز زیاد بیحسیهایی چون بوپیواکائین، کلروپروکائین و لیدوکائین هم داده میشود تا عوارض بیحسی کاهش یابد. در مورد استراحت و غذا خوردن طبق قانون بیمارستان عمل کنید.
اپیدورال نخاعی ترکیبی (CSE) یا اپیدورال حرکتی
در این روش دوز اولیه مخدر، بیحسی یا ترکیبی از هر دو زیر غشای خارجی نخاع و داخل فضای اپیدورال (ناحیه اینتراتکال) تزریق میشود. متخصص بیهوشی سوزن را به عقب کشیده و به فضای اپیدورال وارد میکند، لولهای وارد سوزن کرده، سوزن را خارج میکند و لوله را در جایش فیکس میکند. این کار آزادی حرکتی و امکان تغییر حالت به بیمار میدهد. در این روش، اگر تزریق اینتراتکال کافی نباشد، هر زمانی که نیاز به اپیدورال باشد میتوانید درخواست دهید. برای حرکت کردن و خوردن و نوشیدن طبق قانون بیمارستان عمل کنید. پس از استفاده از این داروها قدرت عضلانی، تعادل و واکنش کاهش مییابد. این نوع اپیدورال 4 الی 8 ساعت کاهش درد ایجاد میکند.

مزایا بی حسی اپیدورال
- امکان استراحت در زایمانهای طولانی را ایجاد میکند.
- با کاهش ناراحتیهای زایمانی، تجربه بهتری برای زنان از زایمان بر جای میگذارد.
- اپیدورال هوشیاری و فعالیت را از بین نمیبرد.
- در طی سزارین هوشیار بوده و کاهش درد مؤثری در طی ریکاوری دارید.
- برخلاف سایر مکانیسمهای سازگاری بیفایده، اپیدورال به شما در کنار آمدن با خستگی و ناراحتی زایمان کمک میکند. اپیدورال به شما امکان استراحت، ریلکس شدن، تمرکز کردن و قدرتبخشی میدهد.
- بیحسی اپیدورال در طی زایمان مدام اصلاح شده و بیشتر موفقیت آن به مهارت تزریقکننده بستگی دارد.
خطرات و معایب بیحسی اپیدورال
- بیحسی اپیدورال سبب کاهش ناگهانی فشار خون شده و به همین منظور فشار خون بایستی مرتب چک شود تا از جریان خون کافی به جنین اطمینان حاصل شود. در صورت کاهش شدید فشار خون نیاز به مایعات وریدی، دارو و اکسیژندرمانی است.
- سردرد شدید به دلیل نشت مایع نخاعی ممکن است رخ دهد که کمتر از 1% از زنان چنین تجربهای دارند. در صورت تداوم این علامت، طی روندی به نام «پچ خونی»، خونتان را درون فضای اپیدورال تزریق میکنند تا سردرد بهبود یابد.
- پس از تزریق اپیدورال نیاز به جابجا شدن در تخت و پایش دائم ضربان قلب جنین وجود دارد. بی حرکت خوابیدن سبب طولانی شدن یا ایست روند زایمان خواهد شد.
- ممکن است این عوارض را داشته باشید: لرز، صدای زنگ در گوش، کمردرد، درد جای سوزن، تهوع و یا مشکل در ادرار کردن.
- ممکن است پس از تزریق اپیدورال به داروها و مداخلات بیشتری مانند فورسپسگذاری یا سزارین نیاز باشد. قبل از تزریق با پزشک در مورد مداخلات احتمالی صحبت کنید.
- چند ساعت پس از زایمان نیمتنه پایینی بیحس شده و نیاز به راه رفتن با کمک دارید.
- در موارد نادری آسیب دائمی عصب در ناحیه ورود لوله ایجاد میشود.
- مطالعات مبهم است اما در بیشتر از مطالعات عنوان شده که شیر خوردن نوزاد پس از زایمان خوب نیست و در بعضی مطالعات هم گفته شده که مشکلات تنفسی در نوزاد، قرارگیری بد جنین و افزایش تغییرپذیری ریتم قلب جنین، افزایش استفاده از فورسپس، واکیوم، سزارین و برش اپیزیاتومی ایجاد میشود.
سوالات متدوال درباره ی
آیا تزریق اپیدورال درد دارد؟
به خود فرد بستگی دارد. در بعضی ایجاد کمی ناراحتی میکند و اظهار میدارند که احساس فشار در هنگام جایگزاری لوله داشتند.
اپیدورال چه زمانی جایگزاری میشود؟
معمولا وقتی دهانه رحم 4 الی 5 سانتیمتر باز شده و در فاز فعال زایمان هستید اپیدورال میزنند.
اپیدورال چه تأثیری روی زایمان دارد؟
اپیدورال میتواند سبب کند شدن روند زایمان شود و انقباضات زایمانی را ضعیف کند. در این صورت به شما داروی پیتوسین داده میشود که روند زایمان را سرعت بخشد.
آیا بی حسی اپیدورال بر روی نوزاد تاثیر می گذارد؟
همانطور که قبلا اشاره شد، مطالعات در مورد تأثیر اپیدورال روی نوزادان ضد نقیض است و بسیاری از عوامل میتوانند روی سلامت نوزاد اثر بگذارند. سنجش اثر این دارو روی نوزاد سخت بوده و بستگی به دوز، طول مدت زایمان و مشخصات هر نوزاد دارد. یکی از عوارض احتمالی مشکل در شیر خوردن است. جنین ممکن است بیحال بوده و در موقعیت نادرستی برای زایمان قرار گیرد. حتی گزارشاتی از مشکلات تنفسی و کاهش ضربان قلب جنین هم وجود دارد.
آیا میتوانم زور بزنم؟
شاید متوجه انقباضات خود نباشید که در این صورت زور زدن سخت میشود و نیاز به کمک برای خارج کردن نوزاد دارید. معمولا از فورسپس برای خارج کردن استفاده میشود.
پس از تزریق اپیدورال چه احساسی دارم؟
طی چند دقیقه پس از تزریق اعصاب رحم بیحس شده و پس از 10 الی 20 دقیقه کاملا بیحسی ایجاد میشود. با از بین رفتن اثر بیحسی دوز بیشتری هر یک الی دو ساعت داده میشود. بسته به نوع و دوز اپیدورال، ممکن است گفته شود که در تخت بمانید و حرکت نکنید. اگر روند زایمان بیش از چند ساعت طول بکشد ممکن است نیاز به سوندگذاری باشد چراکه شکم بیحس شده و ادرار کردن سخت میشود. پس از زایمان سوند خارج شده و اثرات بیحسی طی یکی دو ساعت از بین میرود. بعضی زنان پس از ازبین رفتن اثر دارو احساس سوزش در کانال زایمانی داشتند.
آیا اپیدورال همیشه کارآمد است؟
اپیدورال در اغلب موارد برای کاهش درد زایمان کاری است. ممکن است بعضی زنان از احساس درد شکایت کنند یا حس کنند که دارو روی نیمی از بدن بهتر اثر کرده است.
عوارض بی حسی اپیدورال در زایمان چیست؟
اپیدورال میتواند سبب کند شدن روند زایمان شود و انقباضات زایمانی را ضعیف کند. در این صورت به شما داروی پیتوسین داده میشود که روند زایمان را سرعت بخشد.
چه موقع نباید از اپیدورال استفاده کرد؟
- مصرف داروهای رقیقکننده خون
- کاهش شمارش پلاکت
- خونریزی یا شوک
- وجود عفونت در کمر
- وجود عفونت در خون
- اگر دهانه رحم کمتر از 4 سانتیمتر باز شده باشد.
- پزشک نتواند محل اپیدورال را تشخیص دهد.
- اگر زایمان سریع پیش میرود و زمان کافی برای تزریق وجود ندارد.