اصول تغذيه ايمن در مادران شيرده
نكاتي كه مادر شيرده بايد بداند:
شيرمادر بهترين ماده مغذي براي رشد ،سلامتي و تكامل شيرخوار است و فوايد آن در تمام طول عمر و براي سنين بعدي پايدار مي ماند. تركيب شير مادر متناسب با نيازهاي شيرخوار تغيير مي كند . موادغذايي موجود در شير مادر متفاوت با ساير شيرهاست،ويژه فرزند انسان بوده و داراي خواص متعدد وبي نظيري است .هيچ شيري جز شيرمادر نمي تواند نيازهاي نوزاد را تامين كند.
وضعيت مناسب شيردهي:
1-شيرخوار بايد به گونه اي در آغوش مادر قرار بگيرد كه صورتش بر روي سينه مادر و سر و بدنش نيز در يك امتداد قرار گيرند.
2-بدن شيرخوار بايد در تماس نزديك با مادر و چانه اش چسبيده به سينه مادر باشد.
3-در صورتيكه روش شيردهي صحيح باشد، لب پاييني شيرخوار به سمت خارج برميگردد و كمي از هاله سينه مادر بالاي لب فوقاني او ديده ميشود،مكيدن هاي شيرخوار كند وعميق است و صداي فرو دادن شير شنيده مي شود.
4-بهتر است شيردادن از هرسينه به مدت 10 تا 15 دقيقه ادامه يابد.
5-وزن گيري مناسب شيرخوار ، نشانه كافي بودن شيرمادر است.
در فاصله اي كه مادر نزد شيرخوار نيست بايد شير دوشيده شده با قاشق يا فنجان به شيرخوار داده شود در اين مورد به هيچ وجه نبايد از شيشه استفاده شود لطفا به نكات زير توجه شود:
- ظرفي كه براي جمع آوري شير مادر استفاده مي شود نبايد شيشه اي باشد بهتر است از ظرف هاي پلاستيكي استفاده شود .
- ابتدا بايد ليوان يا بطري پلاستيكي را با آب جوش شست پس از خنك شدن ، شير را درآن دوشيد وسپس در آن را با پلاستيك تميز پوشاند .
- شير در حرارت اتاق، دور از آفتاب و منبع حرارتي حداكثر تا4 ساعت قابل استفاده است .
- شير در ظرف پلاستيكي تا 48 ساعت در يخچال قابل نگهداري است.
- شير مادر به صورت منجمد در جا يخي يخچال تا 2 هفته و در فريزر خانگي تا 3ماه و در فريزرهاي صنعتي تا 6ماه قابل نگهداري است.
- براي گرم كردن شير بايد ظرف را در زير آب ولرم گرفت تا به تدريج گرم شود .درصورتيكه مقداري از اين شير اضافه ماند ديگر قابل استفاده نيست و بايد دور ريخته شود.
7 عامل موثر در افزايش شيرمادر عبارتند از:
1-يكي از مهمترين نكات براي شيردهي موفق، آرامش مادر است.
2-مكيدن هاي مكرر شيرخوار به طور مستقيم باعث افزايش شيرمادر مي شود.(بايد به طور مكرر وبراساس درخواست شيرخوار به او شير داد.)
3-تا سن يك سالگي هر زمان كه شيرخوار در طول شب بيدار شود بايد به او شيرداده شود .تداوم شيردهي در طول شب ،باعث افزايش شير مادر مي شود
4- در حين شيردهي علاوه بر سر سينه ، قسمتي از هاله قهوه اي اطراف سينه نيز بايد در دهان شيرخوار گذاشته شود. تا جريان شير به طور مناسب برقرار شود و سينه مادر زخم نشود.
5- به هيچ وجه نبايد به شيرخوار پستانك و شيشه داده شود، چون شيرخوار دچار سردرگمي در مكيدن مي شود . اين امر منجر به كاهش مدت زمان مكيدن سينه مادر ودر نتيجه كاهش شير مادر مي شود.
6-مادر شيرده بايد حداقل 8 ليوان در روز مايعات مصرف مي كند . يك راه مناسب براي تامين مايعات مورد نياز مادر شيرده اين است كه او هر بار به فرزند خود شير مي دهد، يك ليوان شير يا آب ميوه يا آب مصرف كند.
7-از نظر تجربي نشان داده شده كه برخي موادغذايي مي تواند در افزايش شيرمادر موثر واقع شود مانند: سوپ جو –حبوبات-ميوه جات بويژه گرمك –آجيل آلات بويژه بادام –سبزيجات بويژه شويد شنبليله –لبنيات بويژه شير-برخي مواد گياهي مانند زيره سبز،زيره سياه ،رازيانه وباديان،مايعات بويژه ماءالشعير و مقادير كم چاي.
نكات مهم
- حجم شير مادران دچار سوء تغذيه كم مي شود و مادراني كه شير مي دهند نبايد، در طول شيردهي به سرعت وزن كم كنند .
- شيرمادر به تنهايي مي تواند تا 6 ماه نيازهاي مواد مغذي را به استثناي ويتامين D وآهن را تامين كند
- مصرف الكل باعث اشكال در خروج شير از سينه مادر مي شود .
- زنان شيرده نبايد فلفل ، پنج انگشت ، جنسينگ آسيايي ،و شيرين بيان مصرف كنند.
- مصرف برخي مواد غذايي مانند: سير، پياز و برخي ادويه جات باعث تغيير مزه شير شده و احتمال دارد، شيرخوار از مصرف آن خوداري نمايد .برخي موادغذايي مصرفي مادر ممكن است باعث بروز واكنش حساسيتي در شيرخوار شوند. از قبيل گوجه فرنگي ، سس هاي تند، غذاهاي پرادويه، بادام زميني و … زياده روي در مصرف برخي موادغذايي كافئين دار مانند: قهوه ،نوشابه گازدار و چاي ممكن است باعث بي قراري و كم خوابي شيرخوار شود.
در دوران شيردهي توصيه هاي زير را رعايت نماييد:
1-همراه با وعدهاي غذايي خود حتما از گروه لبنيات شامل : شير ، ماست ، پنير و دوغ استفاده نماييد.
2-در طول روز به ميزان كافي از گروه سبزي ها و ميوه ها استفاده نماييد.
3- در رژيم غذايي خود به ميزان كافي از گروه گوشت ها شامل گوشت قرمز، گوشت مرغ و ماهي استفاده نماييد. در طول امكان حداقل هفته اي 2 بار از ماهي در رژيم غذايي خود استفاده نماييد
4-در طول روز مايعات كافي (8 الي 12 ليوان) مصرف نماييد.
5-روغن مصرفي خود را از نوع كلزا يا كانولا انتخاب نماييد.
6-از مصرف زياد قهوه و ساير موادغذايي حاوي كافئين ( ازقبيل نوشابه هاي سياه ،شكلات و چاي پرنگ)
7-از مصرف سيگار، الكل و مواد مخدر در دوران شيردهي جدا پرهيز فرماييد.
8– از مصرف داروهاي گياهي بدون تجويز پزشك خودداري نماييد.
9-اگر احساس مي كنيد هنگامي كه يك ماده غذايي خاص مصرف مي كنيد، اين امر باعث ناراحتي كودك شيرخوار مي گردد به مدت سه روز از خوردن آن ماده غذايي پرهيز نماييد و مجددا بعد از سه روز آن ماده غذايي را مورد آزمايش قرار دهيد. در صورتيكه مجددا كودك شيرخوار شما احساس ناراحتي كرد، آن ماده غذايي را از رژيم غذايي خود حذف نماييد. از جمله اين مواد غذايي ميتوان به بادام زميني، سير، غذاهاي پرادويه و تند اشاره كرد.
10-از استرس و اضطراب تا امكان ، در دوره شيردهي پرهيز نماييد.